Dayanıklılık, uzun süreli devam eden yüklenmelerde organizmanın yorgunluğa karşı koyabilme yeteneğidir. Ayrıca, çabuk toparlanma, yenilenme yeteneği olarak ta  ifade edilebilir.

Bir çok futbol antrenörü, özellikle maçın 70. – 80. Dakikalarında kendi futbolcularının; uluslar arası düzeyde ise Türk futbolcularının;

 -         Koşularda rakip oyuncular tarafından geçildiğini,

 -         Yeterince hızlı diripling yapamadıklarını,

 -         İkili mücadeleleri kaybettiklerini,

 - Şutların yeterince sert, pas ve şutların isabetsiz olduklarını, teknik düzeylerinin düştüğünü,

 - Durarak top oynadıklarını, en basit taktik uygulamalarını bile yapamadıklarını görerek bunların nedenlerini teknik, kuvvet, sürat yetersizliğine, disiplinsizliğine v.b. nedenlere bağlarlar. Tüm bunlar bir anlamda az veya çok başarısızlık ve yetersizliklere neden olabilirler. Ancak temelde yatan neden, çoğu zaman DAYANIKSIZLIKTIR. Futbolcu organizmasının yorgunluğa karşı koyamamasıdır. Bir diğer anlatım şekliyle organizmanın bir maçta, antrenmanda yapılan koşular ve sıçramalarda, ikili mücadelelerde, dripling, şut ve paslarda tüm diğer hareketlerde    O2 (Oksijen) kullanım düzeyinin yetersizliğidir1.

 Oksijen varlığı ile sağlanan dayanıklılık; kalp, dolaşım  ve solunum sistemi ile ilgilidir.

 İyi geliştirilmiş bir dayanıklılık yeteneği;

 -         Performans yeteneğinin sağlam bir temelidir,

 -         Teknik, taktik yönlerden performans düşüşlerini azaltır,

 -         Süratin maç boyunca devam ettirilmesini sağlar.

 -         Maçtaki zorlamalar sonrasında çabuk dinlenmeyi sağlar,

 -         Sakatlanmaları önler. Çünkü dayanıklı olan kaslar çabuk yorulmaz,

 -         Faulsüz bir oyun ortamı sağlar.

             Dayanıklılığı;

 a)      Genel dayanıklılık,

b)      Özel dayanıklılık  olarak ikiye ayırabiliriz.

 Dayanıklılığı yine şöylece sınıflandırabiliriz:

 a)      Kısa süreli dayanıklılık,

b)      Orta süreli dayanıklılık,

c)   Uzun süreli dayanıklılık.

  Futbolda daha çok kullandığımız sınıflama ise şu şekildedir:

 a)      Aerobik dayanıklılık,

 b) Anaerobik dayanıklılık.

 Dayanıklılığı etkileyen faktörlere gelince, şu şekilde sıralayabiliriz:

 -         Merkezi sinir sistemi,

-         Sporcunun kazanma arzusu,

-         Aerobik kapasite,

-         Anaerobik kapasite,

-         Sürat rezervi.


Dayanıklılık çalışmaları; Bir antrenman ünitesinin sonuna  doğru çalışılır.

Yine,  yenilenme koşularında da kullanılmaktadır.

 Futbolda nasıl dayanıklılık dersek; Mümkün olduğunca tempolu olmamak şartı ile oyunlarla. Antrenman üniteleri arasında yavaş tempoda 3 X 10 dak., 2 X 15 dak. koşular şeklinde. Yine yoğun bir antrenman sonunda 15-20 dakika yenilenme koşusu şeklinde dayanıklılık çalışmaları gerçekleştirilmelidir.

           Aerobik Kapasite:

          Aerobik dayanıklılık, organizmanın oksijenli ortamda uzun süre yorgunluğa karşı koyma yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Aerobik kapasite, oksijenli ortamda enerji üretimine dayalı bir kondisyonel özelliktir. Konunun başında sıraladığımız yetersizlikler ise bu özelliğin istenilen düzeyde olmadığının en açık belirtisidir.

 Dayanıklılık, futboldaki teknik, taktik, kondisyonun elementleri olan kuvvet, sürat, hareketlilikten ne daha az ne de daha çok önemli bir özelliktir. Ancak temel dayanıklılık düzeyi düşük olan çok teknik bir oyuncu veya 100 metreyi 11 saniyenin altında koşan çok süratli bir futbolcu genel dayanıklılığı yetersiz ise; bir futbol takımı için pek yararlı bir oyuncu değildir. Futbolcunun futbola özgü bir dayanıklılığa ihtiyacı vardır. Üç dakikayı geçen aralıksız çalışmalar, zaman uzadıkça tamamen aerobik enerji sistemine dayalı olarak geliştirilir. Fizyolojide sporcunun maksimal dayanıklılığı, onun maksimum aerobik kapasitesi olarak belirtilir.

 Aerobik dayanıklılığı geliştirmek için en uygun yüklenme yöntemleri: Devamlı yüklenme yöntemi ve ekstensif(yaygın) interval yöntemleridir.

 Aerobik dayanıklılığı geliştirmek için, çeşitleriyle birlikte çalışma şekillerini şu şekilde tablo haline getirebiliriz1:

 Genel dayanıklılık, ilgili spor dalının gerektirdiği temel dayanıklılık olup,  tüm iskelet kaslarının 1/7 – 1/6 sından fazlasının katılımının söz konusu olduğu dayanıklılıktır. Lokal kas dayanıklılığı ise, tüm iskelet kaslarının 1/7 – 1/6 ‘sından azının katılımının söz konusu olduğu ve genel dayanıklılığın kuvvet özellikleriyle sınırlanıp, ilgili disiplinin nöro-müsküler (sinir-kas) koordinasyonu (teknik) ile belirlenir. 

 Anaerobik Kapasite:

 Yüksek tempodaki koşularda ve hareketlerde oksijen kullanımı için çok önemli olan dolaşım ve solunum sistemleri yorulmaya başlarlar. Koşu temposunda düşme, koşu ve hareket temposunun devamında ise Anaerobik(Oksijensiz) ortamda çalışmaya girme zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bu zorunluluk aerobik kapasitesi yüksek olan sporcularda diğerlerine göre daha geç ortaya çıkar

 Anaerobik dayanıklılık, büyük bir süratte yapılan iş esnasında, meydana gelen büyük bir oksijen yoksulluğunda çalışabilme özelliği veya organizmanın  fazla asit ortamında çalışmayı devam ettirebilme  özelliği olarak tanımlanmaktadır.  Planlı olarak geliştirilmiş anaerobik dayanıklılık;

 -         Kastaki enerji depolarını arttırır,

-         Organizmanın belirli bir süre laktik asit ortamında çalışmasını sağlar,

-         Enerji depolarının sonuna kadar kullanabilmesi sağlanır.

 Anaerobik ortamda uzun süre çalışılması laktik asit gibi yorgunluk artırıcı artık maddelerin oluşmasına neden olur. Anaerobik enerji kaynaklarını erken ve çok kullanan sporcu çabuk yorulur. Aerobik ortamla anaerobik ortam  arasındaki bu ilişkiye “Anaerobik Eşik” denilmektedir. Bu yorgunluğu yaratan artık maddelerin çalışma şiddetine göre daha fazla artmaya başladığı düzeydir. Önemli olan bu eşiğin olumsuz etkilerinin geç başlaması için çalışmaktır. Yani futbolcuya daha uzun süre anaerobik olarak çalışabilme kapasitesini kazandırmaktır. Futbolcunun bu tür bir dayanıklılığa ihtiyacı vardır. Bir futbolcu sahip olduğu anaerobik kapasiteyi uzun süre kullanabilmeli ona bu yetenek antrenmanlarla kazandırılmalıdır.

 Anaerobik dayanıklılığın geliştirilmesi için kullanılan en uygun yüklenme yöntemi, intensif(yoğun) interval yöntemidir. Anaerobik dayanıklılık çalışması futbolda müsabaka dönemlerinde 15 günde bir hafta ortasına gelecek şekilde çalışılmalıdır. İntensif interval çalışma yöntemi kullanılarak anaerobik dayanıklılığı geliştirmeye yönelik çalışma şekillerini şöyle sıralayabiliriz3:

 -     İnterval(aralı) sprint koşuları,

-         Birbirini geçerek koşular,

-         Stafet değiştirme koşuları,

-         Giriş ve çıkış koşuları,

-         Tekrarlı koşular(seriler halinde),

-         Tepe koşuları ve tepeye doğru koşular,

-         Circuit (Dairesel) antrenman.

             Dayanıklılığın geliştirilmesi şu noktalara bağlıdır4:

 -    Genetik yapı (Konstitüsyon),

-         Bireysel antrenman,

-         Antrenman(çalışma) düzeyi,

-         Antrenmanın özelliği(Spesiyalite),

-         Antrenman ilkeleri,

-         Antrenmana uyum yeteneği.